قنات‌هاي بيجار پرآب اما تشنه
ايسنا/كردستان قنات عليرضاخان‌گروسي يكي از قنات‌هاي شهرستان بيجار است كه در گذشته با چرخاندن چرخ آسياب مشهور به كاناصرعباسي، بادامستان‌ها و بوستان‌هاي باغ سالاري و دشت تخت را سيراب مي كرد.
شهرستان بيجار سالانه محل عبور مسافران زيادي از نقاط مختلف كشور است و در بسياري از ماه‌هاي سال اين شهرستان تا دو برابر جمعيت فعلي را در خود جاي مي‌دهد لذا قنات‌هاي بيجار در كنار ديگر ظرفيت‌هاي طبيعي و بوم گردي مي تواند مقصد گردشگران به اين شهرستان باشد.
قنات عليرضاخان‌گروسي يكي از قنات‌هاي شهرستان بيجار است كه رشته اصلي آن بيش از چهار كيلومتر طول دارد و داراي بيش از 300 ميله چاه عمودي است؛ قنات ازمنطقه باغ صفا آغاز مي‌شود و پس از عبور از منطقه زمين‌شهري و پشت بيمارستان قديم از كوچه مسجد قائم (عج) و زير رودخانه حاكمي شهر مي گذشت و در گذشته ضمن چرخاندن چرخ آسياب مشهور به كاناصرعباسي، بادامستان‌ها و بوستان‌هاي باغ سالاري و دشت تخت را سيراب مي كرد.
روزگار قديم در فصل پاييز آرد كردن گندم بعد از درو و در اوج كم آبي انجام مي‌شد، اما آب اين قنات به حدي بوده است كه چرخ آسياب آبي را مي‌چرخاند و در آن زمان مردم مي توانستند گندمهاي خود را آرد كنند.
قنات‌ها با تاريخ و هوشمندي مردمان گذشته عجين شده و اين شاخصه براي نسل امروز مايه افتخار به نيكان خود است زيرا نگاه به قنات برخاسته از تعاون، همكاري، همدلي و مديريت نسل‌هاي گذشته است؛ گردشگري هرچند به تنهايي راه توسعه نيست ولي شيوه‌هاي مناسب براي فراهم آمدن بنيان‌هاي آن و همچنين پويايي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي اين تمدن است.
به گفته كارشناسان قنات ها از چهار جنبه ميتوانند جذابيت گردشگري خلق كنند؛ جنبه اول، فناوري است، قنات شاهكار مهندسي و علوم كاربردي است زيرا احداث يك قنات به دانش گسترده اي از مهندسي سازه، زمين‌شناسي، آب‌شناسي، آبياري و ژئوتكنيك نياز دارد.
جنبه مديريتي موضوع ديگري است كه قابل توجه است، نظام تقسيم آب قنوات و همچنين نظام نگهداري قنوات از پيچيدگي شگفت‌آوري برخوردار است كه بيانگر هوش سرشار مردم اين سرزمين براي سازگاري با منابع موجود مي‌باشد؛ جنبه ي ديگر فرهنگ عامه است، قنات از پيشينه اي به درازاي تاريخ برخوردار است لذا اين زمان، فرصتي كافي بوده است تا ذهن اسطوره ساز انسان را به تطور درآورد، در پيرامون قنات افسانه، مراسم و باورهاي جالب فراواني وجود دارد كه جاذبه‌هاي انساني قنات را شكل مي‌دهند.
آخرين جنبه مناظر طبيعي است، پيشكار قنات با ريزش زيباي آب از ديواره‌ها و سقف گالري به همراه رسوبات كربنات كلسيم ميتواند منظره ي اسرارآميزي پديد آورد كه اين زيبايي با جريان آرام آب در طول گالري به اوج مي رسد.
محمدرضا قرباني مدير انجمن پاكبانان طبيعت گروس در گفت‌وگو با ايسنا با اشاره به نقشه شبكه قنات‌هاي بيجار، عنوان كرد: بيجار با توجه به موقعيت و شرايطي كه در گذشته داشته از رشته قنات هاي متعددي برخوردار بوده كه هر كدام ازآن‌ها از مادرچاه تشكيل شده است كه در ابتداي رشته قنات وجود داشته و در ادامه ميله‌چاه‌هاي متعددي در مسير قنات به فاصله معمولا 10 تا 40 متر به دليل تخليه آب، رسوبات وكمبود اكسيژن بوده كه اين ميله‌چاه‌ها توسط دالان‌هايي به هم وصل شده اند كه به گالري، دهليز و در اصلاح كردي " ره هنگ " مشهور است و در پايان مسير به مظهر آب منتهي مي شود.
وي درادامه به قنات منتسب به عليرضاخان گروسي اشاره كرد و افزود: در گذشته آبرساني به حمام‌هاي عمومي، مساجد، منازل برخي از افراد مهم و حتي اقوام يهودي كه در گذشته در منطقه خاصي در بيجار زندگي مي‌كردند توسط اين رشته قنات‌ها صورت مي گرفت؛ يكي از مطالبات انجمن ما احياي قنات بوده است، در دي ماه سال گذشته جلسه اي با پيشنهاد ما در فرمانداري برگزار شد و بودجه اي براي مطالعات اوليه نيز توسط فرماندار به ما داده شد.
مدير انجمن پاكبانان طبيعت گروس در ادامه به مشكلي كه در سال‌هاي گذشته بر مسير قنات به وجود آمده اشاره و بيان كرد: طي سال‌هاي گذشته تعميري كه براي تقويت پلي كه در منطقه تازه آباد بيجار وجود دارد، انجام شد، سنگي در مسير قنات قرار مي گيرد و بتن روي آن مي ريزند و اين موضوع باعث شد كه آب قنات به بستر رودخانه حاكمي عبوري از زير پل وارد شود.
مقالات ديگر: قاليشويي امامت
وي در ادامه به چاه منبري در ناحيه پل تازه آباد اشاره و عنوان كرد: چاه منبر سازه‌اي بوده كه به دليل عدم دسترسي مردم و اهالي منطقه به آب ساخته شد، اين چاه شامل پله‌هايي رو به پايين و زير زمين بوده و در سقف آن نيز طاق ايجاد شده بود كه در نهايت باعث مي‌شد مردم به آب دسترسي راحتي داشته باشند؛ در گذشته منطقه ذكر شده دره اي وجود داشته و حدود سال 1352 براي تسطيح اين منطقه، اقدام به پر كردن آن با خاك مي‌كنند و اين سازه هم اكنون در زير خاك قرار گرفته است.
قرباني به عملياتي كه براي يافتن آثار اين چاه‌منبر انجام شده اشاره كرد و افزود: نقطه دقيق اين چاه منبر مشخص نيست، درابتداي بهمن ماه سال قبل براي آسيب نديدن سازه در فاصله 20 متري چاه منبر گمانه زني و شروع به حفاري كرديم و نزديك به دو متر و نيم به صورت افقي در زيرپياده رو پل پيشروي كرديم، در ادامه پنج مترعمودي به پايين حفاري كرديم تا محل انسداد را پيدا كنيم اما متاسفانه اثري از انسداد در اين ناحيه نبود.
وي افزود: به دليل نبود امنيت در زير پل و شدت زياد آب در ادامه پنج متر به صورت افقي حفاري صورت گرفت، اما اثري از اين چاه منبر نيافتيم و در اسفند ماه به دليل نبود منابع مالي و بدهكار شدن، فشار آب و وجود رطوب و امكان برق‌گرفتي قادر به ادامه كار نبوديم، افراد زيادي در اين موضوع در سطح شهرستان كمك كردند، از اين افراد، انجمن لاله هاي نسار گروس و علي الخصوص فرماندار بيجار و معاون عمراني فرمانداري و شهردار بيجار تشكر ويژه اي داريم كه توجه و كمك خوبي به اين موضوع داشتند.
مدير انجمن پاكبانان طبيعت گروس گفت: يكي از دلايلي كه مردم از مسدود شدن اين قنات اطلاع پيدا نكردند اين بود كه در ادامه مسير قنات پس ازرودخانه حاكمي يك رشته قنات ديگر به اين مسير وصل مي‌شد و به دليل وجود آن مقداري از حجم آب كم شد و مردم تصور مي‌كردند كه اين كم شدن آب به دليل خشكسالي و كم‌آبي بوده است؛ در حال حاضر مظهر قنات در منطقه باغچه‌چال خشك شده است و در صورتي كه انسداد برطرف شود شاهد جاري شدن آب در اين محل خواهيم بود.
وي به قنديل‌هايي كه در يكي از شاخه‌هاي قنات عليرضاخان گروسي ديده شده اشاره و اظهار كرد: در يكي از كاوش‌هايي كه در قنات داشتيم به قنديل‌هايي به شكل گل كلمي از جنس رسوبات آهكي با طول 30 سانتي‌متر برخورد كرديم كه نشان دهنده قدمت بالاي اين قنات‌هاست، اين قنات‌ها پيشتر نيز وجود داشتند و عليرضا خان گروسي احياي اين قنات را انجام داد؛ مورد قابل توجهي كه وجود دارد اين است كه ارتفاع گالري ها در برخي مناطق از يك متر و نيم تا چهار متر است و ديواره اي از رسوبات در كف گالري با ضخامت 10 سانتي متر تشكيل شده است.
مدير انجمن پاكبانان طبيعت گروس به انتظارات خود از مسئولان اشاره و عنوان كرد: اين رشته قنات در غرب كشور كم‌نظير است، وقتي بودجه مالي به اين پروژه اختصاص بگيرد، به راحتي مي توان آن را احيا كرد، انتظار داريم با نظارت انجمن ما اين اقدام صورت بگيرد و اميدواريم وارد فرآيند اداري طولاني مدت نشود.
قرباني به يكي از مشكلات در حوزه قنات اشاره و عنوان كرد: يكي از مشكلات ما اين است كه قنات متولي ندارد و در صورت احيا شدن، مشخص نيست كه چه كسي عهده دار نگهداري آن است؛ در بازديد مقامات استان از اين قنات‌ها عنوان شد كه بخشي از اين قنات معارض دارد اما آب آن زنده است و به احياي بخشي از قنات نيز توصيه شد.
وي در ادامه گفت: اكنون پيشنهاد احياي آسياب آبي كه در باغ سالاري بوده مطرح شده است، همچنين اين آب ميتواند براي قاليشويي، فضاي سبز و حتي ماشين‌شويي استفاده شود.
مدير انجمن پاكبانان طبيعت گروس به عدم آگاهي مردم در خصوص عواقب مسدود شدن اشاره و تصريح كرد: مردم خبر ندارند كه اگر قنات مسدود شود به ضرر تاريخ و تك تك افراد شهر بيجار است، آبي كه در يك منطقه جمع شود باعث رطوبت و تخريب منازل مي‌شود، يكي از فلسفه‌هاي وجودي قنات زه‌كشي آب‌ها بوده كه باعث تقسيم بندي مناسب آب مي‌شد؛ دليل پايين بردن سطح آب، نرسيدن رطوبت به منازل و تبخير نشدن و هدر نرفتن آب بوده است؛ در منطقه تازه آباد منازلي هستند كه سالانه به دليل رطوبت چندين بار رنگ آميزي منزل را به دليل انباشت آب و مسدود شدن قنات انجام مي دهند.
شهرستان بيجار سالانه محل عبور مسافران زيادي از نقاط مختلف كشور به سمت شهرهاي مرزي بانه و مريوان است و نيز به جهت عزيمت مهمانان نوروزي و نيز گردشگري مذهبي در ايام عاشورا و تاسوعاي حسيني در بسياري از ماه‌هاي سال اين شهرستان تا دو برابر جمعيت فعلي را در خود جاي مي‌دهد لذا قنات‌هاي بيجار در كنار ديگر ظرفيت‌هاي طبيعي و بوم‌گردي ميتواند مقصد گردشگران به اين شهرستان باشد و آژانس‌هاي گردشگري را براي سفري چندروزه متفاوت به اين منطقه مخصوصاً در فصل تابستان كه هواي مطبوع بيجار زبانزد مي باشد گسيل كنيد.
صنعت گردشگري در قرن 21 در بسياري از كشورها عامل توسعه بوده و در ايران نيز اين صنعت روبه‌رشد مي باشد و اين مهم با توجه ويژه مسئولان و احياي قنات‌ها ميتواند عامل ايجاد درآمد پايدار براي جوانان علاقه مند باشد؛ بي‌شك با رونق گردشگري قنات در بيجار مشاغل بسياري از جمله طبيعت‌گردي با اسب، هتل‌داري، بوم‌گردي، رستوران‌داري، غذاي محلي، صنايع دستي و سوغات شهرستان ( حلواسوهاني ) به صورت زنجيره‌وار به رونق خواهند رسيد.
- یکشنبه ۱۵ فروردین ۰۰ | ۱۱:۲۵
- ۱۱ بازديد
- ۰ نظر
چرا قاليشويي هاي تازه تاسيس از قاليشويي هاي قديمي بهتر هستند؟